xxxxxxxx

Historia muzeum Historia

Poznańskie Muzeum Archidiecezjalne może pochwalić się dość długą historią, jest placówką, która powstawała pod koniec XIX wieku,
co stawia ją w rzędzie pierwszych tego typu instytucji w kraju.


Florian Stablewski, arcybiskup gnieźnieńsko-poznański (1891–1906), wieloletni poseł na sejm pruski, świadom zagrożeń jakie niosła ze sobą polityka niemieckiego zaborcy wobec Polaków, zakłada w 1898 r. w stolicy archidiecezji – Poznaniu – muzeum, którego zadaniem ma być gromadzenie i zabezpieczanie znajdujących się w kościołach przedmiotów posiadających wartość artystyczną, historyczną, czy materialną, świadczących o kulturze i wierze przodków. Wyznacza osobę, która ma się tym zajmować (ks. Józef Zalewski), miejsce, w którym obiekty mają być gromadzone (klasztor po Karmelitankach przy ul. Wieżowej) i historyka (dr Bolesław Erzepki), który ma za zadanie dokonywać pośród znajdujących się w kościołach obiektów selekcji i wybierać te, które winny trafić do muzeum.
Obiekty przywożone do Poznania są zabezpieczane. Stosunkowo szybko zaczynają pojawiać się problemy, bowiem już mniej więcej po 10 latach brakuje przestrzeni magazynowych, ekspozycja jest niewielka, udostępniana tylko sporadycznie. Muzeum nie posiada też pracownika odpowiedzialnego za naukowe opracowanie zbiorów, instytucji doskwiera również brak środków na zabiegi konserwatorskie. Sytuacja ta trwa aż do końca I wojny światowej.


Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, po długich konsultacjach i negocjacjach, na przełomie lat 1923/24 zbiory postanowiono powierzyć jako depozyt państwu. Na mocy umowy między Kościołem a Państwem utworzono Muzeum Sztuki Kościelnej w byłym Zamku Cesarskim . Niestety, oczekiwano, że Muzeum będzie się utrzymywać jedynie z wpływów ze sprzedaży kart wstępu więc szybko zabrakło pieniędzy na podstawowe potrzeby. Na początku 1929 r. z depozytu zrezygnowano, Muzeum zlikwidowano i obiekty wróciły do nieogrzewanego, niewietrzonego zawilgoconego klasztoru, do pomieszczeń zupełnie nieprzystosowanych do przechowywania zabytków.
Czując wartość przechowywanych przedmiotów, w okresie międzywojennym, jeszcze raz (w 1936 r.) podjęto próbę zorganizowania ekspozycji.
Ponieważ muzealnymi zbiorami zarządzał wówczas archiwariusz diecezjalny, w budynku, w którym rezydowało Archiwum (a był to obszerny, dwupiętrowy budynek dawnej szkoły zwanej od imienia założyciela Akademią Lubrańskiego) wygospodarowano trzy parterowe pomieszczenia i tam umieszczono wystawę, która przetrwała do 1939 roku.

II wojna światowa i lata powojenne
Wojna zniszczyła ekspozycję, rozproszyła i mocno przetrzebiła zbiory. Weryfikacja strat nie była prosta. Część przepadła bez wieści, a niezbyt precyzyjne spisy i inwentarze oraz nieprzychylnie nastawione władze komunistyczne utrudniały odzyskiwanie obiektów. Aż trudno uwierzyć, że dopiero w 1984 r. (czyli prawie po 40 latach) udało się wydobyć z Muzeum Narodowego w Poznaniu część zarekwirowanej podczas wojny przez Niemców kolekcji rzeźby gotyckiej, a całość wróciła dopiero w roku 1990.
Zdecydowanie lepsze czasy dla Muzeum nastały gdy w 1964 r. Arcybiskup Antoni Baraniak rozdzielił Archiwum z Muzeum. Na jego czele postawił dobrze przygotowanego konserwatora dzieł sztuki (ks. Stefana Tomaszkiewicza)
i świadom wartości muzealnych zbiorów polecił mu zorganizowanie ekspozycji oraz profesjonalnej pracowni konserwatorskiej.
Sytuacja powoli się poprawiała. Praca była mozolna, ale z czasem przyniosła efekty: zostały założone nowe księgi inwentaryzacyjne, karty naukowe, powstała stale otwarta dla publiczności ekspozycja muzealna.
Dyrektor Muzeum, będący jednocześnie konserwatorem diecezjalnym, regularnie penetrował teren i ściągał kolejne zabytki tak do konserwacji jak i do zbiorów, przez co znacznie wzbogaciły się muzealne zasoby. Jego zasługą także było rozpoczęcie remontu budynku dawnego wikariatu przy ul. Posadzego 2, do którego miała zostać przeniesiona ekspozycja. Nowy budynek dawał większe możliwości wystawiennicze, a do otwarcia doszło w czerwcu 1991 r. gdy po przejściu ks. Tomaszkiewicza na emeryturę dyrektorem został jego dotychczasowy zastępca ks. Marian Lewandowski.

 


Kolejne dobre zmiany nastąpiły gdy Polska dołączyła do Wspólnoty Unii Europejskiej. W 2005 r. przyznana została archidiecezji dotacja na remont i adaptację budynków Muzeum i Archiwum. Wymieniono się budynkami – Muzeum dostało do dyspozycji budynek dawnej Akademii Lubrańskiego a Archiwum przeniosło się do XIX wiecznego wikariatu.
Gruntowny remont i urządzanie nowej ekspozycji trwały dwa lata.
Uroczyste otwarcie miało miejsce we wrześniu 2007 roku i jest to data, od której w Muzeum zmieniło się wiele.
– udało się stworzyć ekspozycję, która pokazuje bogactwo chrześcijańskiej kultury
– rozpoczęto regularne organizowanie wystaw czasowych ( zwłaszcza artystów współczesnych), wydarzeń kulturalnych takich jak koncerty kameralne, promocje książek, spotkania z poetami, podróżnikami, ciekawymi ludźmi,
– położono nacisk na działalność edukacyjną ( prelekcje, wykłady, lekcje, warsztaty, szkolenia)
– zaczęto współpracować i tworzyć wspólne programy z różnymi instytucjami kultury w mieście regionie.