Miecz świętego Piotra

Miecz świętego Piotra to najcenniejszy i najważniejszy obiekt w Muzeum. To świadek rodzącego się państwa polskiego i dowód włączenia go w krąg kultury europejskiej. To pierwszy zabytek chrześcijańskiej Polski. Zabytek, który dotarł tu już jako pamiątka około 968 roku. Może wywołać zdziwienie, jakim cudem ten przedmiot mógł przetrwać tyle lat? Być może cudem, ale że przetrwał, to fakt.

„…Papież ogłosił wówczas i ustanowił dla Kościoła poznańskiego człowieka o wiadomej sobie cnocie, wierze i religijności, Włocha Jordana, ze szlachetnego rodu rzymskiego, z rodziny i domu Orsinich. Po wyświęceniu i błogosławieństwie otrzymanym w Rzymie rozkazał mu papież w roku pańskim 966 udać się do Królestwa Polskiego, by tam kierował Kościołem. Ten sam papież Stefan, by uczynić początki Jordana milszymi dla kleru i ludu polskiego, ofiarował mu miecz św. Piotra, którym apostoł, jak wierzą, miał odciąć ucho Malchiasza w Ogrodzie Oliwnym, może ten sam miecz, a może inny zamiast tamtego i pobłogosławił na pamiątkę tak świetnego czynu apostoła; aby Kościół w Polsce posiadał jawny klejnot, którym mógłby się szczycić (…). Ten sam miecz w Kościele poznańskim także i dzisiaj otacza gorliwa cześć”.

Jest to relacja kronikarza polskiego Jana Długosza, który w 1475 r. w Katalogu biskupów poznańskich zapisał wiadomość o istnieniu tego miecza, o jego pochodzeniu i traktowaniu przez sobie współczesnych.

Stare dokumenty jeszcze dwukrotnie, w 1699 i 1721 roku, potwierdzają istnienie miecza i mówią o nim, że był czczony jak relikwia i uroczyście pokazywany ludowi, a w święto patronów katedry tj. Piotra i Pawła obnoszony w procesji. Z biegiem lat coraz rzadziej go pokazywano, trochę o nim zapomniano, ale nadal przechowywano w katedralnym skarbcu. W latach 80. ubiegłego wieku za sprawą kanonika kapituły katedralnej, a jednocześnie ówczesnego dyrektora Muzeum Archidiecezjalnego, księdza Stefana Tomaszkiewicza miecz znalazł się w zasobach muzealnych i w roku 1995 jako przedmiot szczególnie cenny zawisł na ekspozycji. W nowej siedzibie Muzeum – w Akademii Lubrańskiego – przygotowano dla niego bardzo zaszczytne miejsce – w skarbcu.

Z posiadania tego skarbu poznaniacy mogą być dumni, a wiedzieć o nim powinien każdy Polak.

Literatura omawiająca ważność i autentyczność miecza:

• Jan Długosz, Katalog biskupów poznańskich (ostatnie wydanie: Wyd. Miejskie, Poznań 2004);
• J . Jabczyński, Wiadomość historyczna o mieczu przechowywanym w archikatedrze poznańskiej, „Rocznik Towarzystwa Przyjaciół Nauk”, Poznań 1860;
• W. Powel, Legenda o poznańskim mieczu przechowywanym w katedrze, „Kronika Miasta Poznania”, 1935;
• M. Głosek, I. Kajzer, Miecz św. Piotra z katedry poznańskiej, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 1974;
• W. Gałka, Miecz św. Piotra, pamiątka jednej z najstarszych legend poznańskich, „Kronika Miasta Poznania”, 1995;
• J. Pazder, Najstarsza polska relikwia – miecz św. Piotra z katedry poznańskiej, [w:] Tu się Polska zaczęła, 2006;
• E. Nosek, J. Stępiński, Badania metaloznawcze poznańskiego miecza św. Piotra z Muzeum Archidiecezjalnego w Poznaniu, [w:] Ecclesia. Studia z Dziejów Wielkopolski, Poznań 2011;
• A. Pudelska, Miecz św. Piotra z katedry poznańskiej – losy zabytku, [w:] Ecclesia, Studia z Dziejów Wielkopolski, Poznań 2011;
• L. Wetesko, Piastowie i ich święty, rzymski protektor, [w:] Ecclesia, Studia z Dziejów Wielkopolski, Poznań 2011;
• A. Pudelska, Tajemnice Miecza św. Piotra, Poznań 2016.

Pamiątkowe miniaturki miecza można nabyć w recepcji Muzeum Archidiecezjalnego.