Pastorał z Limoges

Wykopany w 1953 roku z podziemi poznańskiej katedry podczas prowadzonych tam badań archeologicznych, przez szereg lat był ozdobą Muzeum Historii Miasta Poznania (Ratusz), podobnie jak parę innych zabytków stanowiących niegdyś wyposażenie grobów biskupów poznańskich. Teraz (w 2012 r.), można powiedzieć, wrócił na swoje miejsce, na Ostrów Tumski, do którego przywędrował w 1 poł. XIII wieku z Limoges (środkowa Francja), jednego z najważniejszych ośrodków sztuki emalierskiej w średniowieczu.

Krzywaśń pastorału (bo jedynie ona się zachowała) wykonana została stosowaną w Limoges techniką emalii żłobkowej na złoconej miedzi. Zadziwiają kolory: ciemny i jasny błękit, czerwień, biel, zieleń, żółć oraz bogactwo ornamentów: gryfy o smukłych ciałach, długich, giętkich szyjach, psich łebkach i rozpostartych, pierzastych skrzydłach, fantastyczne zwierzęta stojące na jednej nodze, stylizowane krzewy o wielobarwnych kwiatach.

Pastorał mógł należeć do biskupa Arnolda (zm. 1211 r.) lub do jego następcy Pawła (1211-1242). Tego nie można stwierdzić z pewnością, gdyż grobów nie udało się zidentyfikować. Pewne jest natomiast, że należy do powstałych w Limoges tzw. „pastorałów z wielkim kwiatem”, których niewiele zachowało się w Europie, a na pewno jedyny w Polsce.

Literatura:

• K. Józefowiczówna, Nieznany zabytek średniowiecznej emalii z katedry poznańskiej, „Studia Muzealne” II, 1957;
• A. Gulczyński, Pastorały biskupów poznańskich – w kręgu katedry, „Kronika Miasta Poznania”, 2003.